İlaçta biyoteknoloji ekosistemi Üsküdar’da masaya yatırıldı

11. TÜSAP İlaç ve Eczacılık Vizyon Toplantısı, “İlaçta Biyoteknoloji Ekosistemi” teması ile Üsküdar Üniversitesinin ev sahipliğinde yapıldı. Biyoteknolojik ilaç geliştirme ve süreçleri konusunda yaşanan sorunların ve çözüm önerilerinin masaya yatırıldığı toplantıda TÜSEB’in çalışmalarından ve sektöre sağlayacağı faydalar ele alındı. Toplantıya Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan da katıldı.

Sağlık sektörünün liderleri, 11. TÜSAP İlaç ve Eczacılık Vizyon Toplantısı için Üsküdar Üniversitesi ev sahipliğinde yapıldı. İlaçta biyoteknoloji ekosisteminin gündeme taşındığı toplantıya kamu, özel sektör ve STK yöneticilerinden oluşan 68 kişi katıldı.

Üsküdar Üniversitesinin ev sahipliğinde gerçekleşen toplantıya Cumhurbaşkanlığı Bilim Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu Üyesi Dr. Osman Coşkun, T.C. Sağlık Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Emine Alp Meşe, T.C. Sağlık Bakan Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci, TİTCK Başkan Yardımcısı Dr. Ecz. Harun Kızılay, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Başkanı Prof. Dr. Adil Mardinoğlu, AİFD Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Mete Hüsemoğlu, AİFD Genel Sekreteri Dr. Ümit Dereli, İEİS Genel Sekreteri Turgut Tokgöz ve TÜSAP Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sabahattin Aydın gibi sağlık sektörünün geleceğine katkı sunan isimler katıldı.

“Türkiye’deki en büyük eksik, ürün potansiyeli olan ürün adaylarına yatırımı yapacak yatırımcıların bulunamaması”

İlaç sektörünün yetkili isimlerinin ve sektör temsilcilerinin de yer aldığı toplantıda konuşan ve Türkiye’de mevcut ekosistem ve geleceğe dönük hedeflerden bahseden Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Başkanı Prof. Dr. Adil Mardinoğlu, Başkanlığa 3 ay önce getirildiğini ve TÜSEB Genel Sekreteri Prof. Dr. Hasan Türkez ile birlikte ilaç geliştirmenin tüm aşamalarında farklı tecrübelere sahibi olduklarını belirtti.

Dünyada klinik çalışmaların hakkı ile fonlayan bir ülke olmadığını dile getiren Mardinoğlu, bu eksiğin giderilmesi ile ilgili olarak “Elinizde potansiyel olan bir ürün olduğunda bir start up kurarsınız, bununla ilgili gerekli yatırımcılar bulursunuz ve bu yatırımcılar sayesinde klinik çalışmaları fonlamaya başlarsınız. Ancak elinizde bir yatırımcı olsa dahi Faz 1 ve Faz 2’yi en iyi ihtimalle fonlar, faz 3’e geldiğinde big pharma dediğiniz firmaya satarsınız. Bu firmalar ürünü tamamlayıp, bir ürün halinde dünyada satışına başlar” dedi.
Türkiye’de şimdiye kadar bu konuda TÜBİTAK’a fonlar verilmiş olduğu, temel araştırma ve kısmı oranda preklinik araştırmanın fonlandığı ancak klinik araştırmalar için bir fonlama ya da yardımda bulunulmadığını sözlerine ekleyen Mardinoğlu, bunun stratejik nedenleri olabileceği gibi mevzuattaki farklı sorunlar nedeni ile klinik çalışmalar araştırma-geliştirme projeleri sayılmadığı için belli noktada kısıtlayıcı önlemlerin alışmış olduğuna değindi. Türkiye’de en iyi tanı kiti ya da ve en iyi ilaç geliştirilmiş olursa dahi TÜBİTAK fonları ile bunun ürüne dönüştürülmesinde belli engeller oluşmuş olduğunu ifade eden Mardinoğlu, “Türkiye’deki en büyük eksik, ürün potansiyeli olan tanı kiti, ilaç, aşı gibi ürün adaylarına gerekli yatırımı yapacak yatırımcıların bulunamamasıdır. Belli ürünlerin, belli potansiyeli olmasına rağmen Türkiye’de bu tür projelere bir güven olmadığı ve diğer yatırım alanlarına göre uzun vadeli yatırımlar olduğundan dolayı ne yazık ki bu konuda bir eksiklik oluşmuş” diye konuştu. TÜSEB’in milli ilaç geliştirmede ürüne yönelik bir hedefi olduğunu belirten TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Adil Mardinoğlu, TÜSEB’i pozisyonlandırırken TÜBİTAK’a bir rakip olmasından ziyade tamamlayıcı olup aynı zamanda Türkiye’deki yatırımcı açığını kapamak gibi bir niyetin olduğunu sözlerine ekledi.

Milli ilaç geliştirmek için bireysel ve dönüşümsel tıp, temel araştırma ve klinik öncesi/klinik çalışmalar olmak üzere 3 basamağa değinen Mardinoğlu, TÜSEB olarak çağrıya çıkılan stratejik Ar-Ge ve işbirliği projelerinden de bahsetti. Sistem biyolojisi ve biyoinformatik, hesaplamalı yapısal biyoloji ile yenilikçi ilaç geliştirme olmak üzere stratejik Ar-Ge projeleri çağrılarının yanı sıra ilaç geliştirme; tanı kiti; tıbbi cihaz ve biyomalzeme ve aşı geliştirme alanında uygulamalı proje iş birlikleri çağrıları hakkında bilgi veren Mardinoğlu, TÜSEB bünyesinde Klinik Araştırmalar Merkezi kurulduğunu belirtti. Bu merkeze ilişkin, “Asıl hedefimiz yurtdışından ya da yurtiçinden gelen firmaların gerekli ilgili merkezi bulmasını sağlamak ve ilgili CRO ile ya da ilgili hoca ile buluşmasında etkin bir rol almaktır. Ancak özellikle belirtmek isterim ki TÜSEB bunun komisyoncusu olmayacaktır. Sadece koordinasyonu yapıp hocalarımızın çalışmaya katkısı oranındaki hakkı olanın hocamıza ve çalışma ekibine aktarılması konusunda bir koordinasyon görevi üstleneceğiz” diye konuştu.

Türkiye’de ulusal biyobanka eksikliği olduğunu söyleyen Mardinoğlu, Aziz Sancar Araştırma Merkezi’ne ulusal biyobanka kurma hedeflerinden bahsederek; “Türkiye’de yaklaşık 10 bin hastadan doku, idrar, kan, dışkı, tükürük gibi örnekler toplayacağız. Bu örnekler toplandıktan sonra bir şekilde gelecek için de muhafaza etmek gerekiyor. Ne yazık ki Türkiye’de şu an ulusal biyobanka eksikliği var. Klinik araştırmalar ve ya sağlık alanında bir Ar-Ge’nin daha iyiye gitmesi için olması gereken bir temel unsur oluşturulamamış” diye konuştu. Ulusal biyobanka için hedeflerinin yaklaşık 100 bin doku, idrar, dışkının saklanabileceği bir biyobanka merkezi olduğunu belirten Mardinoğlu, “Bu merkezi Türkiye’deki tüm araştırmacıların, şirketlerin ve paydaşların hizmetine bedelsiz olarak sunmak istiyoruz” dedi.
“Türkiye biyoteknoloji ve biyoteknolojik ilaç teknolojilerine odaklanacak”

Toplantıya kurul üyesi kimliği ile değil de şahsen katıldığından şahsi görüşlerini paylaştığını dile getiren Cumhurbaşkanlığı Bilim Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu Üyesi Dr. Osman Coşkun, “Katıldığım benzer toplantılar arasında en verimlilerinden biri bu toplantı idi. Kamu ve özel sektör temsilcilerinin birarada olup karşılıklı tartışma yaptığı bir ortam mevcut” dedi. Bilim Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu’nun çalışmalarından bahseden Coşkun, “Kararname ile belirlenen görev yetkisi kapsamında bugüne kadar yol haritası ve stratejisini belirlemiş oldu. Konuya ilişkin uzmanlarla yapılan anket çalışmaları sonucunda ülkemizin önümüzdeki süreçte odaklanacağı teknoloji alanları da belirlendi. Belirlenen 27 teknoloji alanından biri biyoteknoloji ve biyoteknolojik ilaç teknolojileri. Bu şu demek; önümüzdeki süreçte ülkemiz bu alana odaklanacak” diye konuştu.

“Ar-Ge odaklı çalışıyoruz”

TÜSAP İlaç ve Eczacılık Vizyon Toplantısı için Üsküdar Üniversitesi’nde ev sahipliği yaptıklarından dolayı memnuniyetlerini dile getiren Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Üniversite olarak Ar-Ge odaklı çalıştıklarını vurguladı. Öğrencilerle birlikte Türkiye’de ilk Bilim ve Fikir Festivalini yaptıklarını ve ana konusunun da yapay zekâ olduğunu söyleyen Tarhan, üniversitenin çalışmalarının bir kısmından bahsederek nörogenetik ve nöroinformatik ile ilgili altyapı kurmakta olduklarını, BCI-Beyin Bilgisayar Arayüzleri ile ilgili çalıştıklarını ve İSTKA İstanbul Kalkınma Ajansı projesi ile Protein Laboratuvarı kurduklarını ifade etti. Laboratuvarın ilaç üretiminde önemli olduğunu kaydeden Tarhan, üniversitenin ayrıca farmakogenetik laboratuarları olduğunu belirtti. Bu laboratuarda psikiyatride ilk defa ilaç kan düzeyine bakarak kişinin genetik algoritmasına uygun, kişiye özel ilaç kullanımı ile ilgili bir altyapısının olduğuna değindi.

“İlaç biyoteknolojik ekosistemi henüz oluşturulamadı”

İlaçta biyoteknolojik ekosistem konusunun önemine dikkat çeken TÜSAP Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sabahattin Aydın, “Aslında ekosistem her türlü canlının kendi etrafındaki cansızlarla iletişiminden oluşan bir ortamı ifade ediyor. Biz biraz mecazi anlamda her türlü eylemimizin, projemizin ya da yapmak istediğimiz bir inovasyon için bulabileceğimiz yaşama ortamını kastediyoruz. Geçmiş bürokratik tecrübelerime dayanarak söyleyebilirim ki; hangi fikrimiz, hangi görüşümüz, hangi icraatımız, hangi reformumuz ve hatta yetkililer tarafından verilmiş hangi icra kararı olursa olsun tüm paydaşlarla etkileşim içinde oluşturulacak bu ortam oluşmadan o karar hayata geçmiyor” diye konuştu. Gerçek anlamda ekosistem oluşturulamamışsa ekolojik niş denilen sadece kendi yaşamınızı sürdürmeniz için gerekli olan kararlarla bir yere varılamadığını ifade eden Aydın, “Biyoteknoloji konusunda TÜBİTAK ve TÜSEB başta olmak üzere destek veren araştırma kurumlarımız, birçok firmamız ve Ar-Ge kuruluşları büyük gayret sarf ediyor. Ancak Türkiye’nin bu konuda adım atamadığı noktasında şikayetçi oluyoruz. Kanaatimce bu, henüz bu ekosistemi oluşturamamış olmamızdan kaynaklanıyor. Bu konuda karar vermiş olmak, teşvikler vermek, fon bulmuş olmak ya da herhangi bir yasa çıkarmış olmak sorunu çözmüyor. Bunların hepsi bir arada etkileşim halinde olmalı” şeklinde konuştu.

TÜSAP HAKKINDA

Bir ortak akıl ve düşünce hareketi olarak TÜSAP (Türkiye Sağlık Platformu) sağlık sektörünün mevcut durumundan yola çıkarak vizyon tartışmaları yapmayı, sektörün geleceğini etkileyecek nitelikli bilgiler üretmeyi ve sektörün geleceğinin planlanmasına katkıda bulunmayı hedefleyen bir oluşumdur.

TÜSAP bir vakıf, bir dernek değildir. Herhangi bir şekilde sağlık sektöründe hak arama, menfaat birliği, dayanışma amacıyla kurulmuş bir örgüt değildir. İlk belirlenen üyeler kurumsal temsil esas alınarak tespit edilmiştir. Aynı şekilde Yürütme Kurulu Üyelerinin tespitinde de gönüllülük ve yeterlilik esas olmakla birlikte, kurumsal temsile öncelik verilmiştir.

TÜSAP Vizyon toplantıları her yıl “Sağlık Teknolojileri”, “Sağlık Hizmet Sunumu”, “İlaç ve Eczacılık” ile “Sağlık Finansmanı” olmak üzere 4 ana başlıkta gerçekleşmekte ve bu toplantıların sonrasında TÜSAP Sağlık Zirvesi ile toplantı raporlarının genel değerlendirmesi yapılarak sağlıkta gelecek projeksiyonları belirlenmektedir. Toplantılar sadece davetlilerin katılımı ile yapılmakta olup toplantı öncesi ilgililere davetiye gönderilmektedir. Her yıl eşzamanlı olarak yılda 4 kez yapılması planlanan TÜSAP Vizyon Toplantıları ve TÜSAP Zirvesi hakkında kurumsal bilgilerine www.tusap.org sitesinden ulaşılabilir.

TÜSAP Yürütme Kurulu şu kişilerden oluşmaktadır:

Prof. Dr. Sabahattin AYDIN / Medipol Üniversitesi Rektörü
Dr. Şuayip BİRİNCİ / T.C. Sağlık Bakanlığı Bakan Yardımcısı
Op. Dr. Reşat BAHAT / OHSAD Genel Başkanı
Prof. Dr. Haluk ÖZSARI / Üniversite Hastaneleri Birliği Derneği Genel Sekreteri
Turgut TOKGÖZ / İEİS Genel Sekreteri
T. Ufuk EREN / Volitan Global CEO
Feyzullah AKBEN / Ajansfa CEO
B. Kemal Şahin / Ekspotürk CEO (Genel Sekreter)

XI. TÜSAP Sağlık Finansmanı Vizyon Toplantısı Katılımcı Listesi – (İsim alfabetik)

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ömer Faruk Ağca
Turgut İlaç Biyoteknoloji Grup Başkanı Prof. Dr. Serdar Alpan
TRPharm Arge Müdürü Dr. Serdar Altınel
Çapa Medikal Yönetim Kurulu Başkanı Zekeriya Avşar
Medipol Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sabahattin Aydın
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Rektörü Prof. Dr. Nuri Aydın
Yeditepe Üniversitesi, Ahmet Aydın
İEİS Biyoteknolojik İlaç Platformu Başkanı Murat Barlas
T.C. Sağlık Bakan Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci
Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Prof. Dr. Asuman Bozkır
MÜSİAD Sağlık Ürünleri ve Hizmetleri İhracatı Komitesi Başkanı Levent Can
AİFD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Dr. Burak Cem
İst. Üniv. Ecz. Fak. Dekanı Prof. Dr. Erdal Cevher
T.C. Cumhurbaşkanlığı Bilim Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu Üyesi Dr. Osman Coşkun
SGK, Emral Çelebi
SEİS Yönetim Kurulu Başkanı Metin Demir
Dem İlaç Genel Müdürü Deniz Demir
AİFD Genel Sekreteri Dr. Ümit Dereli
İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik, Doç. Dr. Gizem Dinler
İEİS Kamu ve Akademik İlişkiler Danışmanı Vedat Eğilmez
Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasotik Biyoteknoloji, Prof. Dr. Türkan Eldem
Centurion İlaç Ruhsatlandırma ve Kurumsal İlişkiler Müdürü Betül Erbaş
Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sina Ercan
SASDER Başkanı Sermet Gün Erdem
TÜSAP Yürütme Kurulu Üyesi T. Ufuk Eren
Centurion İlaç Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Erfa
AİFD, Orkun Erkuş
TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi Nüket Küçükel Ezberci
İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sait Gönen
İstanbul Medipol Üniversitesi Uluslararası Tıp Fakültesi Moleküler Tıp ve Biyoteknoloji Başkanı Doç. Dr. Mustafa Güzel
İEİS Tedaviye Erişim ve Kurumsal İlişkiler Direktörü Aysun Hatioğlu
AİFD Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Mete Hüsemoğlu
TOBB Sağlık Sektör Meclis Başkanı Dr. Seyit Karaca
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Rektör Danışmanı Öğr. Gör. Dr. Yılmaz Keskindemirci
SGK Süreyyapaşa Sağlık Sosyal Güvenlik Merkez Müdürü Şule Kınçak
TİTCK Başkan Yardımcısı Dr. Ecz. Harun Kızılay
Koçak İlaç Dış İlişkiler ve İş Geliştirme Direktörü Cem Koçak
Atabay İlaç Kurumsal İlişkiler Direktörü Bahadır Kuran
İstanbul Üniversitesi Genel Sekreteri Metin Küçük
TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Adil Mardinoğlu
İstanbul İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu
T.C. Sağlık Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Emine Alp Meşe
Abdi İbrahim Satış ve Pazarlama Genel Müdürü Oğuz Mülazımoğlu
Medipol Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Gülden Zehra Omurtag
TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Öztürk Oran
Biruni Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sürreyya Ölgen
Cinnagen İlaç Proje Direktörü Cem Önal
İlko İlaç Genel Müdürü Hatice Öncel
Medipol Üniversitesi, Prof. Dr. Hanefi Özbek
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Prof. Dr. Sadi Özdem
Acıbadem Üniversitesi, Üniversite Hastaneleri Derneği G. Sekreteri Prof. Dr. Haluk Özsarı
İSEK, İstanbul Sağlık Endüstrisi Küme Başkanı Prof. Dr. Cengizhan Öztürk
TÜSEB Türkiye Halk Sağlığı ve Kronik Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. İlhan Satman
M.Ü. Eczacılık Fakültesi Farmasötik Biyoteknoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Demir Sezer
Hazine ve Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdür Yard. Celalettin Sıvacı
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Haydar Sur
Nobel İlaç Genel Müdürü Hakan Şahin
Eski Pendik Belediye Başkanı Salih Kenan Şahin
Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan
İVEK Vakfı İcra Kurulu Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mahmut Tokaç
İEİS Genel Sekreteri Turgut Tokgöz
Arven İlaç Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Toksöz
TÜSEB Genel Sekreteri Prof. Dr. Hasan Türkez
Türkiye Sigorta Birliği Koordinatörü Sevgi Unan
Üsküdar Üniversitesi Rektör Danışmanı Prof. Dr. İ. Tayfun Uzbay
TÜMDEF Genel Başkanı Kemal Yaz
Türkiye Sağlık Politikaları Enstitü Başkanı Prof. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım
İVEK, Ecz. Mücahit Yinanç